Als je dit artikel leest, vermoed ik dat je je afvraagt of je extreme honger hebt. Of misschien weet je al dat je het hebt en vraag je je af waarom je het hebt. Extreme honger (of ‘extreme hunger’, dat is de Engelse zoekterm mocht je het verder willen googelen) voelt anders dan gewoon een dag wat meer trek hebben. Het is anders dan wat meer eten dan je vriendinnen of een keertje overeten op een feestje. Met extreme honger voel je je onverzadigbaar. Het is niet alleen dat je continue, non-stop wilt eten. Je kunt dat ineens ook. Zelfs als je merkt dat je lichamelijk zo vol zit dat er niks meer bij kan en je er buikpijn van krijgt en misselijk van wordt, is er ook nog een gevoel dat zegt “Maar eigenlijk zou je wel nog meer willen eten…”
Daar kun je enorm van schrikken. Vooral als je jezelf kent als iemand die zijn honger juist goed onder controle heeft. Misschien ben je juist lange tijd trots geweest op het feit dat je zo weinig kon eten en dat het je schijnbaar niks deed. Dat roept veel twijfel in je op. Ben je op weg naar obesitas? Heb je nu een binge eating disorder ontwikkeld? Jij bent niet de enige die zich dit afvraagt. Ik zie overal dat de periode van extreme honger na een fase van restrictie helemaal verkeerd geïnterpreteerd wordt. Zelfs mensen die hetzelfde werk doen als ik, maar niet begrijpen hoe de psyche én het lichaam in elkaar zitten en met elkaar samenwerken, trekken te snel een van deze conclusies. En zo word je al gauw bestempeld met het volgende probleem: “We denken dat je een eetbuistoornis hebt”.
Dus het is tijd dat ik dit artikel schrijf. Voor jou om je te laten begrijpen wat er gebeurt en je gerust te stellen. En voor iedereen die hier ook mee werkt, om een betere begeleiding te kunnen bieden aan diegenen die hier doorheen gaan.
Wat is extreme honger & hoe herken je dat je het hebt
De extreme honger die je ervaart, hebben veel mensen die uit een periode met gelimiteerde voeding komen. Tegenwoordig kennen we het in Westerse landen bijna alleen maar als gevolg van een restrictieve eetstoornis of een streng dieet, maar het bestaat al veel langer en op een veel grotere schaal.
Wat een gestrande schipbreukeling op een onbewoond eiland, een gevangene in een oorlogsgebied, een ondervoed kind in een ontwikkelingsland en een beer na zijn winterslaap allemaal gemeen hebben, is dat zij uit een periode komen van een voedingstekort. Allemaal maken zij al honderden, soms duizenden jaren mee wat jij nu voelt. Na een periode van ondervoeding zijn zij extreem gefixeerd op eten en hun lichaam kan in korte tijd om gigantische hoeveelheden voeding vragen.
In de bovenstaande gevallen vinden we dat heel begrijpelijk en natuurlijk maar in onze Westerse wereld denken we dat er met ons iets mis moet zijn. We verliezen daarbij uit het oog dat ons lichaam op een biologische manier functioneert en dat we niet puur gestuurd worden door onze bewuste gedachten. Extreme honger is geen psychische stoornis of een gebrek aan wilskracht of discipline. Het is een biologisch overlevingsmechanisme van je lichaam. En het is bedoeld om jou te helpen.
Waarom doet je lichaam het
In plaats van extreme honger te bekijken vanuit het ongemak en de twijfel dat het bij jou oproept, of vanuit het maatschappelijke oordeel dat erop ligt, kun je het ook vanuit de andere kant bekijken. Namelijk vanuit de kant van jouw lichaam. En daardoor beter leren begrijpen. Waarom geeft jouw lichaam je zulke signalen?
Om die vraag te beantwoorden moeten we kijken naar het doel van je lichaam. Je lichaam heeft van oorsprong maar één enkele taak, en dat is jou in leven houden. Alles wat het doet, elke kleine handeling, elke ademhaling die je maakt, elke hartslag die in jou klopt, elke cel die keer op keer wordt vernieuwd, dat alles doet je lichaam alleen met het evolutionaire doel om jou te laten overleven. Overleven is tegenwoordig een stuk makkelijker dan duizenden jaren geleden. Maar de evolutie gaat niet zo snel. En jouw lichaam werkt nog op precies dezelfde manier als toen. Op het moment dat je ondergewicht hebt of heel snel veel afvalt of veel te weinig calorieën binnenkrijgt, registreert je lichaam een bedreiging voor jouw overleving. Te weinig eten was en is een ernstig risico en kan ervoor zorgen dat je op een gegeven moment komt te overlijden. En het maakt daarbij niet uit of je op een eenzaam eiland bent gestrand waar geen eten is of dat je zelf besloten hebt om niet meer te willen eten. Niet eten vormt voor je lichaam altijd een levensbedreiging. En omdat jouw lichaam werkt op een oeroude, door de evolutie geperfectioneerde manier, reageert het daar ook op die manier op.
Wat gebeurt er nou echt?
Allereerst word je heel erg alert op eten. Je ziet overal om je heen eten, je ruikt het, je hoort het en je wilt het. Ook produceer je hormonen die jou onrustig maken en hongerig en die je motiveren om op zoek te gaan naar eten en veel aan eten te denken. Je slaapt misschien slechter en wordt vaker met honger of gestresst wakker. Ook smaakt eten een stuk beter en intensiever dan je gewend was. Je kunt meer op dan je zou denken, en nadat je hebt gegeten voel je je vaak moe en wil je alleen maar rusten en slapen. Niet lang daarna kun je soms alweer honger ervaren en begint alles opnieuw.
Wat in onze Westerse oren klinkt als de definitie van lui zijn, of een veelvraat of een eetbui-probleem hebben, is eigenlijk gewoon een biologisch mechanisme wat bedoeld is om jou te helpen. En dat kun je je misschien maar moeilijk voorstellen. Hoe kan iets dat zo vreselijk voelt en zo extreem is, in hemelsnaam goed voor je zijn? Vanuit het oogpunt van evolutie en overleven is het niet extreem en het is ook niet vreselijk. Als je al eens koorts hebt gehad in je leven of bij een buikgriep hebt overgegeven, zul je weten dat dat alles behalve fijn is. Maar ook die dingen doet je lichaam zelf om jou te helpen. Bij extreme honger hebben je cellen meer honger dan je maag aankan. En daarom kun je eten en eten en eten en toch nog honger houden ook al voel je aan alles dat je vol zit. Jouw cellen zijn nog lang niet verzadigd.
Welk verloop kun je met extreme honger verwachten?
Extreme honger wordt pas gevoeld op het moment dat je jezelf weer meer eten toestaat. Het is dus vaak een onderdeel van vroeg herstel van een restrictieve eetstoornis of de eerste periode na een streng dieet. Maar het kan ook zeker op een later tijdstip terugkomen, ook al eet je dan al langere tijd weer voldoende. Als je eenmaal een ernstig tekort ervaren hebt, vergeet je lichaam dit niet zo makkelijk meer. En zodra je weer begint met het beperken van je voeding of restrictieve gedachten hebt, kan dit de overlevingsrespons van je lichaam triggeren en opnieuw extreme honger veroorzaken. Voor sommige mensen zijn zelfs dingen als calorieën tellen, een gezond voedingsschema volgen, overwegen af te vallen of eetrichtlijnen opstellen al genoeg. En daarom moet je daar ook altijd heel erg mee oppassen en dit alleen samen doen met een ervaren professional op het gebied van restrictieve eetstoornissen.
Als je de extreme honger op zijn beloop laat en volgt, kan hij snel voorbij zijn, meestal al na een aantal weken tot maanden. In deze periode zullen zowel de hevigheid als ook de regelmaat van de honger afnemen. Je zult daarbij ook merken dat je minder gefocust bent op eten, je vaker verzadigd gaan voelen, beter slapen en weer meer energie krijgen. Onthoud dat het verloop er voor iedereen weer net iets anders uit kan zien.
Extreme honger is niet per se verbonden aan een bepaald gewicht of ondergewicht, al is de kans wel groter dat je hier dan mee te maken krijgt. In de periode van extreme honger zul je aankomen. Soms is dat ook nodig en soms kom je daarmee wat te hoog uit in je gewicht. Dit is normaal en komt omdat de hormoonregulatie in je lichaam wat achterloopt op je nieuwe gewicht. Dat duurt een paar maanden. Niet iedereen komt hoger uit, maar als dat wel het geval is hoef je niet in paniek te raken. De meeste mensen vallen het overtollige gewicht in de loop van 1-2 jaar nadat de extreme honger gestopt is vanzelf of met slechts kleine aanpassingen weer af. Eventueel kan dit ook weer onder begeleiding van iemand die bekend is met afvallen bij mensen met een gevoelige relatie met eten.
Wanneer je in de periode van extreme honger toch telkens weer terugvalt in restricties of compenseren, kun je het hele proces met jaren rekken. Je kunt dan ook terechtkomen in een steeds extremer wordende cirkel van eetbuien en restricties en dit kan soms inderdaad uitlopen op een binge eating disorder. Als je iets uit dit artikel meeneemt, laat het dit zijn: Het probleem begint niet bij de extreme honger, het begint wanneer jij probeert er grip op te krijgen middels controle en compensatie. Dat is waar een eetbuistoornis kan ontstaan. Tot die tijd bevind je je op de weg van herstel en is dit een noodzakelijke tussenstap.
Hoe kom je er het beste doorheen?
Het beste wat je kunt doen om door extreme honger te komen is te doen waar je lichaam om vraagt en dat is eten op de momenten dat je honger voelt. Probeer hier geen oordelen over te hebben, probeer niet te hopen dat het snel stopt, probeer niet tóch restricties toe te passen of voedingsrichtlijnen te volgen die je moeten helpen om minder te eten. Vergelijk jezelf niet met wat anderen eten. Compenseer niet voor dagen dat je meer hebt gegeten en ga niet intensiever sporten. Dit zal allemaal niet helpen en het vaak zelfs erger maken.
Zorg er in plaats daarvan voor dat je voedzaam eet en producten die je voldoening geven. Eet veel koolhydraten en vetten en ook ongezonde dingen. Eet wanneer je honger hebt. Ook op tijdstippen die vreemd voelen voor je zoals vlak na een maaltijd of ‘s nachts en sla ook na grote eetmomenten geen andere maaltijden over als je opnieuw honger hebt. Je lichaam zal veranderen en dat moet je laten gebeuren. Je kunt leren om dit te accepteren en uit te zitten. De wereld vergaat niet als jij een paar kilo zwaarder bent, ook al lijkt dat nu misschien het ergste dat je maar kunt bedenken. Aankomen en zelfs licht overgewicht zijn een teken van succesvol lichamelijk herstel (het mentale herstel komt er natuurlijk ook nog bij, maar is wat anders).
Dus eet en wacht. Eet en wacht geduldig af tot het minder wordt. En houd hoop, want dat zal gebeuren en daar hoef jij verder niks voor te doen. Hoe beter je instaat bent je lichaam je vertrouwen te schenken en het te laten doen wat het veel beter kan dan jij, hoe sneller alles weer kan normaliseren.
Samenvatting
Dat we extreme honger beschouwen als onderdeel van een psychische stoornis of een gebrek aan discipline is verkeerd. Het is precies het tegenovergestelde. Het is een biologisch, helpend mechanisme van je lichaam. Ook al is het met veel twijfel en onzekerheid verbonden is het beste wat je kunt doen, je lichaam oordeelloos te volgen, te eten, en te wachten.
Voor praktisch advies tijdens je periode van extreme honger, als je het er zwaar mee hebt of het lastig kunt volhouden, kijk eens bij mijn coachingaanbod en schakel mijn hulp in. We can get you through this!
Heeft dit artikel jou geholpen? Dan kan het misschien nog anderen helpen. Deel het gerust of stuur het door.
